در زمينه انحرافات و به طور اخص اعتياد به مواد مخدر نيز نظرات راهگشاي فراواني ارائه شده كه در برخي جوامع نيز مثمر ثمر بوده و به نتيجه رسيده است. در ايران با تمام مشكلات سياسي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي، حل معضل اعتياد نه تنها امري مطلوب، بلكه لازم و ضروري به نظر مي رسد كه استفاده از راه حل هاي متناسب با شرايط زماني و مكاني و فرهنگي و نيز با توجه به امكانات و پتانسيل هاي كشور و جامعه اسلامي ايران، در حل اين مسئله بسيار راهگشا خواهد بود. از جمله راهكارهاي مهم در اين زمينه، اعتماد عمومي، اميد به آينده، صبر و تحمل، رفع مشكل نابرابري اجتماعي، ارزش قائل شدن براي قانون، نقش صحيح وسايل ارتباط جمعي و نيز استفاده از تجربه ديگر كشورها مانند چين مي باشد كه در اينجا بطور طبقه بندي شده برخي از اين راهكارها را مورد ملاحظه قرار مي دهيم. - پيشگيري: از بهترين راه حل هاي هر نوع انحراف و كجروي، پيشگيري است. در مورد اعتياد نيز پيشگيري نخستين و جلوگيري از آغاز هر نوع مصرف مواد غيرقانوني حتي به صورت تفريحي لازم و ضروري به نظر مي رسد. در اين نوع پيشگيري، دور نگه داشتن افراد از مواد، آموزش و اطلاع رساني اساسي درباره مواد مخدر و خطرات آنها البته به دور از شعارگرايي، ايجاد نگرش شناختي منفي به مصرف مواد، غيرقانوني اعلام كردن هر نوع معامله مواد مخدر به طور جدي، ايجاد امكانات سالم براي گذراندن اوقات فراغت، راه حل هايي در زمينه يأس و نااميدي و سرخوردگي جوانان و... در صورتي كه اين پيشگيري به نتيجه مطلوب نرسيد، پيشگيري هاي دومين و سومين مورد توجه هستند كه جلوگيري از دسترسي به مواد مخدر شديدتر و جدي تر شده و بازسازي روابط اجتماعي و خانوادگي معتاد صورت مي گيرد و امكانات حمايت اجتماعي و تأمين مواد جانشين كم ضرر بايد مورد توجه سياستگذاران و حاكمان و به طور كلي حوزه عمومي قرار گيرد كه اين راه حل در دو بعد فردي و اجتماعي قرار مي گيرد و حتي راه حل هايي بعدي را نيز در برخواهد گرفت. (۱۲)

۲- جنبه فردي: از لحاظ فردي پيشگيري و آموزش امري ضروري است. مهارت لازم براي رفتار فرد در خانواده و جامعه بايد داده شود، حس اعتماد و كارآيي در فرد ايجاد گردد، از حقارت و حس اضطراب در فرد كه معمولاً به علت كاهش ثروت و منزلت صورت مي پذيرد بايد جلوگيري كرد و... كه به طور كلي اگر هنجارها و ارزش ها، گروه دوستان، آموزش خانواده و آموزش رسمي و تلقي فرد از جايگاه و منزلت خويش به طور متعادل و مطلوب عمل كنند، فرد خود به سوي اعتياد كمتر تحريك خواهد شد.

۳- جنبه اجتماعي: عدم هماهنگي ميان اهداف و وسايل نهادي شده، منزلت بيش از حد ثروت، رواج اقدامات غيرمشروع در رسيدن به ثروت، مهاجرت و حتي زندان از عوامل مهم در گرايش به اعتياد است كه مورد بررسي قرار داديم. رفع چنين مشكلاتي به همراه حس اعتماد عمومي، مهارت اجتماعي لازم، رفع اختلالات هنجاري، تضاد هنجاري، ناپايداري هنجاري و... از طريق ايجاد اعتماد و انسجام و ايجاد حلقه هاي مثبت اجتماعي و سازمان هاي غيردولتي فعال، و عمل نخبگان و حاكمان به هنجارهاي پذيرفته شده برخي از راهكارهاي اجتماعي در رسيدن به جامعه اي به دور از انحرافات اجتماعي چون اعتياد مي باشد.

۴- جنبه فرهنگي: فرهنگ سازي در زمينه انحرافات از اقدامات لازم و ناگزير است. آموزش، برچيده شدن فرهنگ برچسب زني، حمايت از معتادان و نه طرد آنها، فروكش كردن فرهنگ منزلت ثروت، هماهنگي نظام فرهنگي با نظام اجتماعي و اقتصادي و سياسي، اصلاح فرهنگ استبدادي و رواج آزادي و تلاش و خلاقيت، سيستم آموزشي مطلوب و متعادل و هماهنگي آن با نيازهاي جامعه برخي از راهكارهاي فرهنگي لازم در حل مسئله اعتياد مي باشد. نگاه فرهنگي و قانوني به اعتياد نيز بايد اصلاح شود، چون قانون قبلي كه از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷اجرا مي شد، معتاد را مجرم تلقي كرده و براي او ۶ ماه تا ۳ سال زندان در نظر مي گرفت اما در قانون جديد اين مسئله نسبتاً اصلاح شده و فرد معتاد دستگير شده و به مراكز بازپروري انتقال داده مي شود و هنوز نگاه مجرم بودن با طرح ضربتي و حالت جبري مراكز ترك اعتياد و بازپروري وجود دارد.

۵- جنبه اقتصادي: از لحاظ اقتصادي تأمين عمومي، مبارزه با فقر مزمن، اشتغال زايي، حل مشكلات اقتصادي عمومي و حتي گران شدن مواد مخدر مي تواند از سوي سياستگذاران مورد توجه قرار گيرد.

اما به طور كلي اگر جامعه اي بخواهد چنين انحرافاتي را از خود دور كند ابتدا بايد از راه فرهنگي وارد شود، بايد از يك سو اعتياد به مواد مخدر در ذهن تمام جوانان و نوجوانان و به طور كلي حوزه عمومي جامعه، امري اشتباه و غلط و انحرافي پنداشته شود و پيشگيري هاي لازم از سوي جامعه، خانواده و آموزش رسمي صورت پذيرد و از سوي ديگر فردي كه به ورطه اين اشتباه افتاده و اين كجروي را مرتكب شده نبايد از جامعه طرد شود، بلكه با تورهاي حمايتي جامعه و حكومت مواجه شود و بتواند در محيطي امن و آزاد ادامه زندگي دهد و در اسرع وقت اين اعتياد را ترك نمايد. در اين وضعيت به مرور مشكلات اجتماعي و اقتصادي و فردي نيز قابل رفع خواهد بود.